Οι εκρήξεις θυμού των παιδιών μπορεί να μας φέρνουν σε απόγνωση, ειδικά όταν επαναλαμβάνονται συχνά και συνοδεύονται από φωνές, δάκρυα ή ακόμη και επιθετική συμπεριφορά. Ωστόσο, υπάρχουν τρεις βασικές στρατηγικές που μπορούν να βοηθήσουν ένα παιδί να μάθει να αναγνωρίζει, να εκφράζει και τελικά να διαχειρίζεται τον θυμό του με πιο υγιή και λειτουργικό τρόπο.

Η εκπαίδευση στη συναισθηματική διαχείριση δεν είναι απλώς μια «τεχνική»· είναι ένα δώρο ζωής. Μέσα από αυτή, το παιδί μαθαίνει να χτίζει ανθεκτικότητα, ενσυναίσθηση και αυτογνωσία – δεξιότητες απαραίτητες τόσο για την παιδική ηλικία όσο και για την ενήλικη ζωή.

Κι ενώ πολλές φορές κατακρίνουμε τη βίαιη συμπεριφορά των εφήβων, ξεχνάμε πως η πρόληψη και η διαχείριση τέτοιων συμπεριφορών ξεκινά πολύ νωρίτερα – από την προσχολική ή σχολική ηλικία. Όπως αναφέρει ο ψυχολόγος Χρήστος Κοροβίλας, τα ξεσπάσματα θυμού σε μικρότερα παιδιά συνήθως συνδέονται με απογοήτευση και ανικανότητα να εκφράσουν με λόγια αυτό που νιώθουν: «Τα παιδιά δεν έχουν ακόμη αναπτύξει επαρκώς τις γλωσσικές δεξιότητες που θα τους επέτρεπαν να διαχειριστούν το συναίσθημα με ηρεμία και λογική». Πολλές φορές, ο θυμός τους εκδηλώνεται όταν τα πράγματα δεν γίνονται όπως τα θέλουν – κάτι που ισχύει, αλήθεια, και για πολλούς ενήλικες.

Τι μπορούμε, λοιπόν, να κάνουμε;

Σύμφωνα με τον παιδοψυχολόγο και οικογενειακό θεραπευτή Dr. Jeffrey Bernstein, υπάρχουν τρεις πρακτικοί και αποτελεσματικοί τρόποι να βοηθήσουμε τα παιδιά να κατανοήσουν και να «λύσουν» τον θυμό τους:

1.Γίνε το πρότυπο συναισθηματικής αυτορρύθμισης

Τα παιδιά μαθαίνουν κυρίως μέσα από τη μίμηση. Αν βλέπουν εμάς να διαχειριζόμαστε τις εντάσεις με ηρεμία, χωρίς φωνές ή απότομες αντιδράσεις, τότε αυξάνονται οι πιθανότητες να πράξουν το ίδιο. Ο Δρ Bernstein τονίζει τη σημασία της θετικής αυτο-ομιλίας: να μάθουμε στο παιδί να αναγνωρίζει τις αρνητικές του σκέψεις και να τις μετατρέπει σε πιο υποστηρικτικές και ρεαλιστικές.

Για παράδειγμα:

Αντί για: «Δεν κάνω τίποτα σωστά»

Μπορεί να πει: «Δεν τα κατάφερα ακόμα, αλλά προσπαθώ και μαθαίνω».

Μερικές απλές, αλλά χρήσιμες τεχνικές που μπορούμε να εφαρμόσουμε:

Μέτρημα μέχρι το 10 πριν αντιδράσουμε.

Βαθιές αναπνοές: Εισπνοή από τη μύτη για 4 δευτερόλεπτα, κράτημα για 2 δευτερόλεπτα, εκπνοή από το στόμα για 6 δευτερόλεπτα. Αυτή η τεχνική βοηθά το παιδί να ηρεμήσει το νευρικό του σύστημα.

Διαλείμματα ηρεμίας: Ένας ήσυχος χώρος, με ένα βιβλίο, μουσική ή ένα αντικείμενο που το χαλαρώνει.

2. Καλλιέργησε την ανοιχτή και ουσιαστική επικοινωνία

Ένα παιδί που νιώθει ότι ακούγεται και κατανοείται, έχει λιγότερους λόγους να φωνάζει για να εκφραστεί. Δημιουργήστε έναν ασφαλή συναισθηματικό χώρο όπου το παιδί αισθάνεται ελεύθερο να μιλήσει για αυτά που νιώθει χωρίς να φοβάται ότι θα το μαλώσετε ή θα το απορρίψετε.

Όταν το παιδί είναι θυμωμένο:

Αποφύγετε να το διακόπτετε ή να το κρίνετε.

Δώστε του χρόνο να μιλήσει.

Αναγνωρίστε και κατονομάστε το συναίσθημά του («Καταλαβαίνω ότι είσαι θυμωμένος επειδή...»).

Διδάξτε του ότι ο θυμός είναι φυσιολογικός, αλλά το πώς τον εκφράζουμε έχει σημασία.

Είναι σημαντικό να ξεχωρίσει ότι έχει κάθε δικαίωμα να νιώθει θυμωμένο, αλλά δεν έχει το δικαίωμα να πληγώνει, να φωνάζει ή να καταστρέφει.

3. Δείξε του πώς να βρίσκει λύσεις – όχι αδιέξοδα

Μόλις περάσει η ένταση της στιγμής και το παιδί έχει ηρεμήσει, μπορούμε να το βοηθήσουμε να κατανοήσει τι ήταν αυτό που το ενόχλησε και να το αναγνωρίσει. Μπορούμε να συζητήσουμε μαζί του:

Ποια κατάσταση ή ποιος άνθρωπος πυροδότησε τον θυμό του;

Τι θα μπορούσε να είχε κάνει διαφορετικά;

Ποιες άλλες επιλογές είχε εκείνη τη στιγμή;

Αν είναι μεγαλύτερο, το να γράφει τα συναισθήματά του ή να τα ζωγραφίζει μπορεί να το βοηθήσει να τα κατανοήσει καλύτερα. Έτσι αποκτά συναισθηματική νοημοσύνη και αναλαμβάνει ενεργό ρόλο στην προσωπική του εξέλιξη.

Επίσης, είναι χρήσιμο να του υπενθυμίζουμε πως κάθε του αντίδραση έχει συνέπειες – τόσο για το ίδιο όσο και για τους γύρω του. Ρωτήστε το:

«Πώς πιστεύεις ότι ένιωσα όταν μου μίλησες έτσι;»
«Θα μπορούσες να έχεις αντιδράσει αλλιώς;»
«Τι θα άλλαζες αν το ξαναζούσες αυτό το περιστατικό;»

Μέσα από τέτοιες ερωτήσεις, το παιδί μαθαίνει να σκέφτεται προτού αντιδράσει.

Τελικές Σκέψεις

Η διαχείριση του θυμού είναι μια δεξιότητα που καλλιεργείται σταδιακά – και απαιτεί υπομονή, συνέπεια και ενσυναίσθηση από τους γονείς ή φροντιστές. Αν όμως παρατηρείτε ότι ο θυμός του παιδιού σας είναι συχνός, έντονος, ή καταστροφικός (για τον εαυτό του ή τους άλλους), τότε είναι σημαντικό να απευθυνθείτε σε έναν ειδικό ψυχικής υγείας. Ο κάθε μικρός άνθρωπος έχει τις δικές του ανάγκες και το δικό του εσωτερικό κόσμο, οπότε η εξατομικευμένη υποστήριξη μπορεί να κάνει τη διαφορά.

Η ψυχική υγεία των παιδιών είναι εξίσου σημαντική με τη σωματική. Κι αν επενδύσουμε από νωρίς σε αυτήν, τους προσφέρουμε έναν σταθερό «εσωτερικό πυρήνα» για όλη τους τη ζωή.