Η ζήλια είναι ένα από τα πιο ισχυρά και πολυεπίπεδα ανθρώπινα συναισθήματα. Αν και κανείς δεν την παραδέχεται εύκολα, όλοι την έχουμε νιώσει σε κάποια φάση της ζωής μας. Δεν κάνει διακρίσεις: εμφανίζεται στο χώρο της δουλειάς, στις ερωτικές σχέσεις, στις φιλίες, ακόμα και μέσα στην οικογένεια. Αν δεν αναγνωριστεί και δεν διαχειριστεί σωστά, μπορεί να γίνει ένα αόρατο δηλητήριο που διαβρώνει τις σχέσεις και την προσωπική μας ευτυχία.

Σε αυτό το άρθρο θα δούμε πώς εκδηλώνεται η ζήλια σε κάθε επίπεδο και πώς μπορούμε να την αντιμετωπίσουμε — τόσο όταν τη νιώθουμε εμείς, όσο και όταν τη δεχόμαστε από τους άλλους.

Τι είναι η ζήλια;

Η ζήλια είναι ένα σύνθετο συναίσθημα που γεννιέται όταν αντιλαμβανόμαστε ότι κάποιος άλλος κατέχει κάτι που θα θέλαμε να έχουμε εμείς, ή όταν φοβόμαστε ότι θα χάσουμε κάτι πολύτιμο (αγάπη, αναγνώριση, επιτυχία). Πίσω από τη ζήλια κρύβονται συχνά:

• χαμηλή αυτοεκτίμηση,
• φόβος απόρριψης ή αποτυχίας,
• σύγκριση με τους άλλους,
• ανάγκη για κοινωνική επιβεβαίωση.

Η ζήλια δεν είναι από μόνη της «κακιά». Όπως όλα τα ανθρώπινα συναισθήματα, είναι φυσική. Το πρόβλημα ξεκινά όταν την αφήνουμε να κυριαρχήσει και να καθοδηγήσει τις συμπεριφορές μας.

Ζήλια στον επαγγελματικό χώρο

Στο χώρο εργασίας, η ζήλια συχνά γεννιέται από τον ανταγωνισμό και την ανάγκη για διάκριση. Συνάδελφοι μπορεί να ζηλέψουν προαγωγές, αναγνώριση ή οικονομική επιτυχία.

Εκδηλώνεται μέσω:

• κουτσομπολιού και υπονόμευσης,
• παθητικής επιθετικότητας,
• άρνησης συνεργασίας.

Πώς να το αντιμετωπίσεις:

Εστίασε στη δουλειά σου και τις αξίες σου. Μην παρασυρθείς σε παιχνίδια εξουσίας ή ανταπόδοσης. Να θυμάσαι ότι η επαγγελματική σου πορεία δεν εξαρτάται από τις γνώμες των άλλων.

Ζήλια στις ερωτικές σχέσεις

Η ζήλια στον έρωτα είναι έντονη γιατί αγγίζει βαθιά συναισθήματα: φόβο εγκατάλειψης, αίσθημα ανασφάλειας και ανάγκη για επιβεβαίωση.

Όταν γίνεται παθολογική, οδηγεί σε:

• ελέγχους,
• καχυποψία,
• περιορισμό της ελευθερίας του συντρόφου.

Πώς να το αντιμετωπίσεις:

Η ειλικρινής επικοινωνία είναι το κλειδί. Αν νιώθεις ζήλια, εξέφρασέ την με ωριμότητα και δουλέψε τις εσωτερικές σου ανασφάλειες. Αν δέχεσαι υπερβολική ζήλια από τον σύντροφο, θέσε σαφή όρια.

Ζήλια στις φιλίες

Η φιλία προϋποθέτει χαρά για την πρόοδο του άλλου. Όμως, πολλές φιλίες διαβρώνονται από τη ζήλια:

• όταν κάποιος αποκτήσει μια νέα σχέση,
• όταν βελτιώσει την επαγγελματική ή οικονομική του κατάσταση,
• όταν αλλάξει τρόπο ζωής.

Η ζήλια στις φιλίες μπορεί να εκφραστεί με απομάκρυνση, υπονοούμενα, ειρωνεία ή ανταγωνισμό.

Πώς να το αντιμετωπίσεις:

Επένδυσε σε φίλους που χαίρονται αληθινά για σένα. Μην φοβάσαι να απομακρυνθείς από σχέσεις που γίνονται τοξικές.

Ζήλια στην οικογένεια

Η ζήλια στην οικογένεια είναι ένα ιδιαίτερα δύσκολο θέμα γιατί χτυπά στον πυρήνα των πιο στενών μας σχέσεων.

Συμβαίνει συχνά:

• ανάμεσα σε αδέλφια,
• ανάμεσα σε ξαδέλφια,
• ακόμη και από γονείς προς παιδιά.

Μπορεί να προκύψει από συγκρίσεις, ανεκπλήρωτα όνειρα ή αίσθηση αδικίας.

Πώς να το αντιμετωπίσεις:

Αναγνώρισε ότι δεν μπορείς να αλλάξεις τα συναισθήματα των άλλων. Κράτησε υγιή όρια, χωρίς να χρειάζεται να απολογείσαι για την πρόοδό σου.

Πώς να γίνεις απρόσβλητος απέναντι στη ζήλια

Καλλιέργησε αυτογνωσία. Όσο πιο σταθερός είσαι μέσα σου, τόσο λιγότερο σε επηρεάζουν οι εξωτερικές αρνητικές ενέργειες.

Απόφυγε την επίδειξη. Ταπεινότητα και διακριτικότητα προστατεύουν από τη ζήλια.

Μην παίρνεις προσωπικά τις αντιδράσεις των άλλων. Η ζήλια τους λέει περισσότερα για εκείνους παρά για εσένα.

Προστάτευσε την ενέργειά σου. Περιόρισε την έκθεσή σου σε άτομα που σου προκαλούν δυσφορία.

Δούλεψε τις δικές σου ανασφάλειες. Αν νιώσεις εσύ ζήλια, αναρωτήσου τι μήνυμα σου φέρνει για εσένα και τις επιθυμίες σου.

Συμπέρασμα

Η ζήλια υπάρχει σε κάθε κοινωνικό κύκλο. Δεν μπορούμε να την εξαφανίσουμε, αλλά μπορούμε να μάθουμε να τη διαχειριζόμαστε με σοφία και ανωτερότητα. Η πραγματική δύναμη βρίσκεται στο να μην αφήνεις τις εξωτερικές συμπεριφορές να δηλητηριάζουν την εσωτερική σου γαλήνη.

"Ό,τι δεν αποδεχόμαστε στον εαυτό μας, το προβάλλουμε στους άλλους."

Ας δουλέψουμε λοιπόν πρώτα μέσα μας.

Δρ. Γιώργος Μικελλίδης MD,PhD, FRCPsych,

CCT (UK) Ψυχίατρος

Διευθυντής στο Κέντρο Διακρανιακής Μαγνητικής Διέγερσης ,Cyprus rTMS
Κλινικός Αναπληρωτής Καθηγητής, Πανεπιστήμιο Λευκωσίας