Πολλοί γονείς παρατηρούν ότι τα παιδιά τους γυρίζουν από το σχολείο εκνευρισμένα, κουρασμένα ή "φορτισμένα" συναισθηματικά. Δεν είναι ασυνήθιστο – και σίγουρα δεν σημαίνει πάντα ότι υπάρχει κάποιο σοβαρό πρόβλημα. Ωστόσο, είναι σημαντικό να κατανοήσουμε τι συμβαίνει «πίσω από τις κουρτίνες» και πώς μπορούμε να υποστηρίξουμε τα παιδιά ώστε να νιώσουν καλύτερα.

Το «φαινόμενο του εκνευρισμού» μετά το σχολείο

Οι ώρες που περνούν τα παιδιά στο σχολικό περιβάλλον είναι γεμάτες ερεθίσματα, απαιτήσεις και συνεχείς κοινωνικές αλληλεπιδράσεις. Από τη στιγμή που φεύγουν το πρωί από το σπίτι μέχρι την ώρα που επιστρέφουν, είναι υποχρεωμένα να συμμορφώνονται με κανόνες, να συγκρατούν τα συναισθήματά τους, να διαχειρίζονται συγκρούσεις, να αποδίδουν σε μαθήματα και να παραμένουν σε μια κατάσταση "εγρήγορσης".

Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να δημιουργείται μία εσωτερική πίεση, η οποία συχνά εκτονώνεται μόλις βρεθούν στο ασφαλές περιβάλλον του σπιτιού. Εκεί όπου αισθάνονται άνετα να δείξουν τον πραγματικό τους εαυτό. Κάπως έτσι εξηγείται το φαινόμενο: ένα παιδί που φαινομενικά είχε μια "ήρεμη" μέρα στο σχολείο, επιστρέφει στο σπίτι και ξεσπά – με θυμό, γκρίνια ή ακόμη και αδιαφορία.

Πίσω από τον εκνευρισμό – Τι μπορεί να συμβαίνει;

Ο εκνευρισμός αυτός μπορεί να προκύπτει από ποικίλες αιτίες:

• Συναισθηματική κόπωση από συνεχείς κοινωνικές επαφές και προσπάθεια συμμόρφωσης.
• Ανεπίλυτες καταστάσεις ή συγκρούσεις με άλλα παιδιά ή εκπαιδευτικούς.
• Αίσθημα ανεπάρκειας, άγχος επίδοσης ή πίεση να πετύχουν ακαδημαϊκούς στόχους.
• Πείνα ή φυσική κόπωση, που δυσκολεύουν τη ρύθμιση των συναισθημάτων.
• Έλλειψη ευκαιριών για αυθόρμητη έκφραση κατά τη διάρκεια της ημέρας.

Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι τα παιδιά δεν διαθέτουν ακόμα τα κατάλληλα εργαλεία για να αναγνωρίσουν, να εκφράσουν και να διαχειριστούν όλα αυτά τα έντονα συναισθήματα. Όταν φτάνουν στο σπίτι, συχνά δεν ξέρουν πώς να μιλήσουν για όσα νιώθουν – οπότε τα δείχνουν με τη συμπεριφορά τους.

Η στάση των γονιών: Πώς (δεν) βοηθάμε

Συχνά οι γονείς, με καλή πρόθεση, απευθύνουν ερωτήσεις όπως:

• «Πώς ήταν το σχολείο;»
• «Τι μάθατε σήμερα;»
• «Γιατί έχεις νεύρα;»

Αυτές οι ερωτήσεις, όσο καλοπροαίρετες κι αν είναι, συνήθως δεν αποδίδουν – ειδικά τη στιγμή που το παιδί είναι ήδη φορτισμένο. Αντιθέτως, μπορεί να εντείνουν την ένταση ή να κάνουν το παιδί να νιώσει ότι δεν το καταλαβαίνουμε.

Επιπλέον, όταν ανταποκρινόμαστε με παρατηρήσεις, νουθεσίες ή αυστηρό τόνο, το παιδί όχι μόνο δεν ηρεμεί, αλλά μπορεί να νιώσει παραμελημένο, παρεξηγημένο ή ανεπαρκές.

Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς – Πρακτικές προτάσεις

Δείξτε κατανόηση, χωρίς λόγια. Μερικές φορές μια αγκαλιά, ένα ζεστό χαμόγελο ή ένα απλό «Σε βλέπω λίγο κουρασμένο, εδώ είμαι αν θέλεις να μιλήσεις» αρκούν.

Αφήστε χώρο και χρόνο. Μην απαιτείτε άμεση συζήτηση. Δώστε στο παιδί λίγο χρόνο να χαλαρώσει, να φάει ή να παίξει πριν ξεκινήσετε κουβέντα.

Αποφύγετε τις "ανάκρισεις". Προτιμήστε χαλαρές και θετικές κουβέντες, για παράδειγμα:

• «Συνέβη κάτι αστείο σήμερα;»
• «Θες να μου πεις κάτι που σε ζόρισε ή που σου άρεσε;»
• «Να σου πω τι έγινε στη δική μου μέρα;»

Φροντίστε τις βασικές ανάγκες. Ένα θρεπτικό γεύμα, λίγη ξεκούραση και χρόνος για ελεύθερο παιχνίδι βοηθούν το παιδί να επαναφορτίσει τις μπαταρίες του.

Μάθετε να ακούτε ενεργά. Αν το παιδί αποφασίσει να μιλήσει, ακούστε χωρίς να διακόπτετε, να κρίνετε ή να προτείνετε άμεσα λύσεις. Αρκεί να είστε εκεί.

Ονομάστε τα συναισθήματα. Βοηθά πολύ να πείτε: «Μοιάζει να ένιωσες αδικία», «Ίσως απογοητεύτηκες» – βοηθά τα παιδιά να αναγνωρίσουν και να αποδεχτούν τα συναισθήματά τους.

Μια επένδυση στη σχέση μας με το παιδί

Αυτό που χτίζεται μέσα από αυτές τις στιγμές καθημερινής επαφής είναι μια σχέση εμπιστοσύνης. Όταν τα παιδιά αισθάνονται αποδοχή, κατανοούν πως το σπίτι τους είναι ένα καταφύγιο – όχι ένας ακόμα χώρος απαιτήσεων.

Η καλή σύνδεση μετά το σχολείο δεν είναι απλώς μια ευχάριστη συνήθεια· είναι μια επένδυση στη συναισθηματική ανθεκτικότητα και την ψυχική υγεία του παιδιού. Και όσο μεγαλώνει, τόσο πιο πολύτιμη θα αποδειχθεί αυτή η σχέση.