Η φράση «Ίσως η ζωή να μη συμβαίνει σε εσένα, αλλά να συμβαίνει για εσένα» αποτελεί μια ριζική μετατόπιση συνείδησης. Πίσω από τις λέξεις της κρύβεται η διαφορά ανάμεσα στην παθητική και την συνειδητή ύπαρξη· ανάμεσα στο να θεωρείς τον εαυτό σου θύμα των περιστάσεων και στο να αντιλαμβάνεσαι τη ζωή ως έναν ζωντανό καθρέφτη που αντανακλά την εσωτερική σου πορεία.

Στην καθημερινότητα, είναι εύκολο να εγκλωβιστούμε στην αίσθηση ότι «η ζωή μάς συμβαίνει». Μια απώλεια, μια απογοήτευση, ένα εμπόδιο — όλα μπορούν να μας κάνουν να νιώσουμε ότι η πραγματικότητα είναι κάτι εξωτερικό, που ενεργεί εναντίον μας. Αυτή η οπτική, αν και κατανοητή, γεννά εσωτερική αδυναμία. Όταν πιστεύουμε ότι η ζωή συμβαίνει σε εμάς, παραιτούμαστε από την ευθύνη και τη δύναμή μας να νοηματοδοτούμε τα γεγονότα.

Αν όμως μετατοπιστούμε προς τη δεύτερη προοπτική — ότι η ζωή συμβαίνει για εμάς — τότε κάθε εμπειρία, ακόμη και η πιο επώδυνη, αποκτά μεταμορφωτική αξία. Η αποτυχία γίνεται ευκαιρία αυτογνωσίας. Η απώλεια γίνεται πρόσκληση για εσωτερική ανθεκτικότητα. Οι προκλήσεις δεν είναι πλέον εχθροί, αλλά μέσα αφύπνισης. Η ζωή δεν μας τιμωρεί· μας εκπαιδεύει.

Η φιλοσοφική ρίζα αυτής της σκέψης ανάγεται τόσο στην στωική παράδοση όσο και στη σύγχρονη υπαρξιακή ψυχολογία. Ο Επίκτητος μιλούσε για την ανάγκη να ξεχωρίζουμε όσα εξαρτώνται από εμάς από όσα δεν εξαρτώνται. Ο Βίκτορ Φρανκλ, ψυχίατρος και φιλόσοφος, υποστήριζε ότι ακόμη και μέσα στα χειρότερα γεγονότα ο άνθρωπος έχει την ελευθερία να επιλέξει τη στάση του. Μέσα σε αυτή την επιλογή γεννιέται το νόημα — όχι ως θεωρία, αλλά ως εμπειρία.

Όταν κατανοούμε ότι η ζωή συμβαίνει για εμάς, αρχίζουμε να βλέπουμε ένα είδος μυστικής σοφίας που διαπερνά τα γεγονότα. Δεν σημαίνει ότι όλα είναι εύκολα ή δίκαια· σημαίνει ότι όλα μπορούν να υπηρετήσουν την εξέλιξή μας. Το «για εσένα» δεν είναι εγωκεντρικό — είναι πνευματικό. Δηλώνει ότι είμαστε συν-δημιουργοί της εμπειρίας μας και όχι απλοί παρατηρητές της.

Πνευματικά, αυτή η στάση εμπεριέχει ένα στοιχείο εμπιστοσύνης. Όταν σταματάς να αντιστέκεσαι στο ρεύμα της ζωής, αρχίζεις να βλέπεις ότι ακόμη και οι ανατροπές κρύβουν έναν βαθύτερο σκοπό. Εκεί όπου πριν έβλεπες αδικία, τώρα βλέπεις μάθημα. Εκεί όπου ένιωθες απώλεια, τώρα αναγνωρίζεις ωρίμανση. Είναι η μετάβαση από τον φόβο στην αποδοχή, από το παράπονο στην ευγνωμοσύνη.

Και ίσως, σε ακόμη βαθύτερο επίπεδο, η φράση αυτή να μας οδηγεί σε ένα τρίτο στάδιο επίγνωσης: η ζωή δεν συμβαίνει ούτε σε εμάς ούτε για εμάς — συμβαίνει μέσα από εμάς. Εμείς γινόμαστε το κανάλι μέσα από το οποίο η ύπαρξη εκφράζεται, μαθαίνει και δημιουργεί. Και τότε η ζωή παύει να είναι κάτι που πρέπει να την ελέγξουμε· γίνεται κάτι που καλούμαστε να ζήσουμε με ανοιχτή καρδιά.

Δρ. Γιώργος Μικελλίδης MD,PhD, FRCPsych,

CCT (UK) Ψυχίατρος

Διευθυντής στο Κέντρο Διακρανιακής Μαγνητικής Διέγερσης ,Cyprus rTMS
Κλινικός Αναπληρωτής Καθηγητής, Πανεπιστήμιο Λευκωσίας.