Η απώλεια βάρους δεν είναι ίδια για όλους – και πλέον γνωρίζουμε ότι ακόμα και τα γονίδιά μας μπορεί να "γνωρίζουν" ποιο φάρμακο θα έχει καλύτερα αποτελέσματα για εμάς. Νέα έρευνα από τη Mayo Clinic δείχνει ότι ένα απλό γονιδιακό τεστ μπορεί να προβλέψει ποιο φάρμακο είναι το πιο αποτελεσματικό, ανοίγοντας τον δρόμο για εξατομικευμένες θεραπείες κατά της παχυσαρκίας.

Το «έξυπνο» τεστ που διαλέγει φάρμακο ανάλογα με το DNA

Τα φάρμακα κατά της παχυσαρκίας – όπως η σεμαγλουτίδη, η λιραγλουτίδη και η τιρζεπατίδη – έχουν γίνει ευρέως γνωστά για τα εντυπωσιακά αποτελέσματά τους, με πολλούς να τα αποκαλούν «μαγικές ενέσεις». Ωστόσο, δεν λειτουργούν το ίδιο καλά σε όλους. Εκεί μπαίνει στο παιχνίδι η γενετική.

Οι επιστήμονες της Mayo Clinic μελέτησαν τον τρόπο με τον οποίο το γονιδιακό προφίλ ενός ατόμου επηρεάζει την αποτελεσματικότητα διαφορετικών φαρμάκων απώλειας βάρους. Ανέπτυξαν έναν νέο δείκτη που ονομάζεται:

CTS-GRS (Calories to Satiation - Genetic Risk Score)

Αυτός ο δείκτης προβλέπει πόσες θερμίδες χρειάζεται ένα άτομο για να αισθανθεί κορεσμό, δηλαδή πότε σταματά να πεινά. Όσο περισσότερες θερμίδες χρειάζεται κάποιος για να χορτάσει, τόσο ψηλότερος είναι ο δείκτης του.

Το πείραμα με τα λαζάνια

Για τις ανάγκες της έρευνας, περίπου 800 άτομα με παχυσαρκία κλήθηκαν να φάνε λαζάνια, πουτίγκα και γάλα χωρίς περιορισμό, μέχρι να νιώσουν χορτάτοι. Κάποιοι ένιωσαν κορεσμό μετά από μόλις 140 θερμίδες, ενώ άλλοι έφτασαν τις 2.100 θερμίδες για να αισθανθούν το ίδιο!

Αυτή η διαφορά οδήγησε τους ερευνητές να ξεχωρίσουν δύο τύπους διατροφικής συμπεριφοράς:

• “Πεινασμένος εγκέφαλος” (hungry brain) – Άτομα που καταναλώνουν μεγάλες ποσότητες σε λίγα γεύματα.
• “Πεινασμένο έντερο” (hungry gut) – Άτομα που τρώνε συχνά, αλλά μικρότερες ποσότητες.

Ποιο φάρμακο λειτουργεί καλύτερα για ποιον;

Οι ερευνητές συνέκριναν την αποτελεσματικότητα παλαιότερων και νεότερων φαρμάκων με βάση το CTS-GRS:

• Άτομα με υψηλό CTS (που χρειάζονται πολλές θερμίδες για να χορτάσουν), είχαν καλύτερη ανταπόκριση στο φάρμακο φεντερμίνη + τοπιραμάτη, ένα σκεύασμα παλαιότερης γενιάς.
• Αντίθετα, τα άτομα με χαμηλότερο CTS είχαν καλύτερα αποτελέσματα με τη λιραγλουτίδη, έναν νεότερης γενιάς αγωνιστή GLP-1.
• Το σημαντικό εύρημα; Δεν είναι τα κιλά ή ο Δείκτης Μάζας Σώματος (ΔΜΣ) που καθορίζουν ποιο φάρμακο ταιριάζει καλύτερα σε κάθε ασθενή – είναι το DNA του.

Η δύναμη της εξατομικευμένης ιατρικής

Αυτό το νέο εργαλείο, το γονιδιακό τεστ CTS-GRS, μπορεί να πραγματοποιηθεί με δείγμα αίματος ή σάλιου και βοηθά στην επιλογή του φαρμάκου με τις μεγαλύτερες πιθανότητες επιτυχίας, μειώνοντας τον χρόνο πειραματισμού.

Σημαντικές διαφορές Ευρώπης – ΗΠΑ

Αξίζει να σημειωθεί ότι κάποια φάρμακα που χρησιμοποιούνται στις ΗΠΑ δεν είναι εγκεκριμένα στην Ευρώπη, λόγω ανησυχιών για την ασφάλεια:

Φεντερμίνη + τοπιραμάτη δεν έχει εγκριθεί από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (EMA) εξαιτίας παρενεργειών, όπως:

• Αυξημένος καρδιαγγειακός κίνδυνος (από τη φεντερμίνη)
• Νευροψυχιατρικές διαταραχές και πιθανή τερατογένεση (από την τοπιραμάτη)

Ποιες θεραπείες είναι διαθέσιμες στην Ελλάδα;

Οι εγκεκριμένες φαρμακευτικές επιλογές για την παχυσαρκία περιλαμβάνουν:

• Σεμαγλουτίδη -Μειώνει την όρεξη, επιβραδύνει την κένωση του στομάχου (GLP-1)
• Λιραγλουτίδη -Παρόμοια δράση με τη σεμαγλουτίδη (GLP-1)
• Τιρζεπατίδη -Διπλός αγωνιστής GIP και GLP-1, ισχυρότερη επίδραση
• Ορλιστάτη -Αναστέλλει την απορρόφηση λίπους
• Ναλτρεξόνη/Βουπροπιόνη -Δρά στο κέντρο κορεσμού και ανταμοιβής του εγκεφάλου
• Σετμελανοτίδη -Χορηγείται μόνο σε σπάνιες γενετικές μορφές παχυσαρκίας (π.χ. σύνδρομο BBS)

Τι σημαίνει αυτό για το μέλλον της απώλειας βάρους;

Αυτό το νέο μοντέλο φαρμακευτικής επιλογής βασισμένο στο DNA μάς δείχνει ότι:

• Δεν υπάρχει μία λύση που να ταιριάζει σε όλους.
• Η εξατομίκευση της θεραπείας μπορεί να βελτιώσει τα αποτελέσματα και να μειώσει τις παρενέργειες.

Στο μέλλον, οι γιατροί ίσως επιλέγουν το κατάλληλο φάρμακο απώλειας βάρους βάσει γενετικού τεστ, όχι μόνο βάσει κιλών ή ΔΜΣ.