Ποιος θα φανταζόταν ότι ένα από τα πιο αγαπημένα και καθημερινά τρόφιμα – το τυρί – θα έκρυβε μέσα του μια από τις πιο ανησυχητικές απειλές της εποχής μας; Κι όμως, μια νέα επιστημονική μελέτη αποκαλύπτει ότι το τυρί περιέχει έως και 45 φορές περισσότερα μικροπλαστικά από το νερό σε πλαστικά μπουκάλια, προκαλώντας προβληματισμό στην παγκόσμια επιστημονική κοινότητα αλλά και στους καταναλωτές.

Τυρί: Ένας «φορέας» μικροπλαστικών που δεν υποψιαζόμασταν

Σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό npj Science of Food, ερευνητές από το University College Dublin και το Πανεπιστήμιο της Παδόβας στην Ιταλία εντόπισαν για πρώτη φορά πολύ υψηλά επίπεδα μικροπλαστικών στα γαλακτοκομικά προϊόντα – και ιδιαίτερα στα ώριμα τυριά.

Πιο συγκεκριμένα:

• Τα ώριμα τυριά περιείχαν κατά μέσο όρο 1.857 μικροπλαστικά σωματίδια ανά κιλό προϊόντος.
• Τα φρέσκα τυριά, όπως το κατίκι ή η μοτσαρέλα, παρουσίασαν 1.280 σωματίδια ανά κιλό.
• Ακόμα και το γάλα εντοπίστηκε να περιέχει περίπου 350 σωματίδια ανά κιλό.

Σε σύγκριση, ένα πλαστικό μπουκάλι εμφιαλωμένου νερού περιέχει κατά μέσο όρο μόλις 40 μικροπλαστικά σωματίδια ανά λίτρο – μια εντυπωσιακή διαφορά που προκαλεί ανησυχία.

Πώς καταλήγουν τα μικροπλαστικά στο τυρί;

Οι επιστήμονες εξηγούν ότι η επιμόλυνση των γαλακτοκομικών προϊόντων με μικροπλαστικά πιθανότατα συμβαίνει σε διάφορα στάδια της παραγωγής:

• Κατά την επεξεργασία του γάλακτος και τη συμπύκνωση του τυροπήγματος, όπου η συγκέντρωση στερεών συστατικών αυξάνεται και μαζί της πιθανώς και τα μικροπλαστικά.
• Από εξοπλισμό και επιφάνειες επεξεργασίας: Γάντια, ρόμπες εργαστηρίου, πλαστικά δίχτυα μαλλιών, φίλτρα και άλλα πλαστικά στοιχεία του εξοπλισμού μπορούν να απελευθερώσουν μικροσκοπικά σωματίδια κατά την επαφή με το τρόφιμο.
• Από τον αέρα του χώρου παραγωγής, όπου οι πλαστικές ίνες αιωρούνται και επικάθονται στα προϊόντα.
• Από τις συσκευασίες, οι οποίες φθείρονται και αποκολλούν μικροθραύσματα που ενσωματώνονται στο τρόφιμο κατά τη συντήρηση.
• Η διαδικασία ωρίμανσης, ιδίως σε τυριά που παραμένουν για μήνες στο ράφι ή σε ειδικές συνθήκες, φαίνεται να επιτείνει αυτή τη συσσώρευση.

Δεν είναι μόνο το τυρί: Μικροπλαστικά και στο γάλα

Η παρουσία μικροπλαστικών στο γάλα δεν είναι νέα. Προηγούμενες μελέτες είχαν ήδη εντοπίσει έως και 190 σωματίδια ανά λίτρο στο φρέσκο αγελαδινό γάλα, υποδεικνύοντας ότι η ρύπανση ξεκινά πολύ νωρίτερα – πιθανώς από την ίδια την τροφή και την αναπνοή των ζώων, αλλά και από τον εξοπλισμό άμελξης και μεταφοράς.

Μικροπλαστικά έχουν μάλιστα ανιχνευθεί και στο μητρικό ανθρώπινο γάλα, γεγονός που επιβεβαιώνει την ικανότητά τους να διαπερνούν τα φυσικά φράγματα του σώματος και να φτάνουν ακόμη και στα βρέφη.

Τι επιπτώσεις έχουν τα μικροπλαστικά στην υγεία;

Αν και η έρευνα είναι ακόμη σε εξέλιξη, οι ειδικοί εκφράζουν έντονες ανησυχίες για τις πιθανές συνέπειες των μικροπλαστικών στον ανθρώπινο οργανισμό. Ορισμένα από τα σενάρια περιλαμβάνουν:

• Εισχώρηση σε ζωτικά όργανα όπως το έντερο, το ήπαρ και οι πνεύμονες.
• Διαταραχές του ανοσοποιητικού, καθώς ο οργανισμός αντιδρά στην παρουσία ξένων σωμάτων.
• Φλεγμονώδεις διεργασίες και οξειδωτικό στρες, που σχετίζονται με σοβαρές παθήσεις.
• Ενδεχόμενη σύνδεση με καρκίνους (όπως του εντέρου) ή καρδιαγγειακές παθήσεις.
• Τοξική δράση των πρόσθετων χημικών που περιέχουν τα μικροπλαστικά (όπως BPA ή φθαλικοί εστέρες).

Ακόμη κι αν δεν γνωρίζουμε με ακρίβεια το μέγεθος του κινδύνου, οι επιστήμονες συμφωνούν σε ένα πράγμα: η χρόνια έκθεση σε μικροπλαστικά δεν είναι αθώα.

Τι ζητά η επιστημονική κοινότητα;

Οι ερευνητές καλούν σε:

• Εντατικοποίηση της έρευνας, ώστε να κατανοηθεί καλύτερα η έκταση της επιμόλυνσης και οι συνέπειες για την υγεία.
• Αυστηρότερους κανονισμούς για τη χρήση πλαστικού σε τρόφιμα και συσκευασίες.
• Εκπαίδευση και καθοδήγηση των παραγωγών για τη μείωση της έκθεσης σε πλαστικά κατά την παραγωγική διαδικασία.
• Πίεση στη βιομηχανία για μετάβαση σε πιο φιλικά προς το περιβάλλον υλικά και διαδικασίες.

Όπως υπογραμμίζουν, η μάχη κατά των μικροπλαστικών δεν μπορεί να δοθεί από έναν μόνο φορέα: απαιτεί συνεργασία μεταξύ κρατών, επιστημόνων, καταναλωτών και παραγωγών.

Συμπέρασμα: Μια αφανής απειλή στο πιάτο μας

Τα μικροπλαστικά δεν είναι απλώς ένα πρόβλημα των ωκεανών ή της βιομηχανίας. Έχουν ήδη περάσει στο τραπέζι μας, χωρίς να το γνωρίζουμε, ακόμα και μέσα σε τρόφιμα που θεωρούμε υγιεινά και ποιοτικά, όπως το τυρί ή το γάλα.

Καθώς οι έρευνες συνεχίζονται, είναι ζωτικής σημασίας να γνωρίζουμε τους κινδύνους, να ενημερωνόμαστε σωστά και να πιέζουμε για θεσμικές αλλαγές που θα εξασφαλίζουν την ασφάλεια των τροφίμων μας. Γιατί η πρόληψη — ιδιαίτερα σε τόσο ύπουλες μορφές ρύπανσης — είναι η καλύτερη άμυνα.