Τα μάτια είναι ένα από τα πιο ευαίσθητα όργανα του σώματος και συχνά εκτίθενται σε μικροβιακές ή φλεγμονώδεις καταστάσεις, όπως το κριθαράκι και το χαλάζιο. Παρόλο που μπορεί να μοιάζουν μεταξύ τους, πρόκειται για δύο διαφορετικές παθήσεις με διακριτά χαρακτηριστικά, αίτια και τρόπους θεραπείας.

Τι είναι το Κριθαράκι (Stye ή Hordeolum);

Το κριθαράκι είναι μια οξεία, επώδυνη φλεγμονή που εκδηλώνεται συνήθως είτε στη ρίζα μιας βλεφαρίδας είτε σε έναν από τους αδένες των βλεφάρων. Οφείλεται συχνά σε βακτηριακή μόλυνση, κυρίως από το μικρόβιο Staphylococcus aureus, το οποίο φυσιολογικά βρίσκεται στο δέρμα και μπορεί να εισχωρήσει όταν υπάρχει μικροτραυματισμός ή κακή υγιεινή.

Τύποι Κριθαριού:

Εξωτερικό Κριθαράκι: Εντοπίζεται στο εξωτερικό μέρος του βλεφάρου, στη ρίζα της βλεφαρίδας.
Μοιάζει με μικρό κόκκινο σπυράκι που συχνά περιέχει πύον. Είναι ο πιο συχνός τύπος και τις περισσότερες φορές υποχωρεί χωρίς ιατρική παρέμβαση.

Εσωτερικό Κριθαράκι: Αναπτύσσεται βαθύτερα, μέσα στο βλέφαρο, σε αδένα που παράγει λιπαρή ουσία (σμήγμα).
Συνήθως είναι πιο επώδυνο και μπορεί να προκαλέσει πιο έντονο οίδημα.

Αίτια:

• Βακτηριακή μόλυνση (συχνά σταφυλοκοκκική)
• Κακή υγιεινή των ματιών
• Χρήση παλιών ή μολυσμένων καλλυντικών
• Συχνό τρίψιμο των ματιών με άπλυτα χέρια
• Προϋπάρχουσες παθήσεις, όπως βλεφαρίτιδα ή ροδόχρους ακμή

Συμπτώματα:

• Ερυθρότητα και πρήξιμο στο βλέφαρο
• Πόνος και πίεση στην περιοχή
• Δακρύρροια ή ελαφρύ κάψιμο
• Παρουσία πύου
• Αίσθηση «κάτι υπάρχει στο μάτι» (ξένο σώμα)

Τι είναι το Χαλάζιο (Chalazion);

Το χαλάζιο είναι μια χρόνια, μη λοιμώδης φλεγμονή που προκαλείται από απόφραξη σε έναν από τους σμηγματογόνους αδένες (Meibomian αδένες) του βλεφάρου. Η απόφραξη αυτή οδηγεί σε συσσώρευση λιπαρών εκκρίσεων, οι οποίες προκαλούν διόγκωση και σχηματισμό ενός μικρού, σκληρού, συνήθως ανώδυνου οζιδίου.

Χαρακτηριστικά:

• Βρίσκεται συνήθως πιο μακριά από τη βλεφαρίδα, στο εσωτερικό του βλεφάρου
• Μπορεί να αναπτυχθεί σταδιακά, σε διάστημα μερικών εβδομάδων
• Δεν προκαλεί έντονο πόνο, εκτός αν επιμολυνθεί ή πιέζει τον κερατοειδή

Πιθανές Αιτίες:

• Απόφραξη των αδένων λόγω παχύρρευστου σμήγματος
• Επιπλοκή από προηγούμενο κριθαράκι
• Παθήσεις όπως βλεφαρίτιδα, ροδόχρους ακμή, έκζεμα

Βασικές διαφορές Κριθαριού – Χαλαζίου

 Το κριθαράκι και το χαλάζιο διαφέρουν σε αρκετά βασικά σημεία, αν και εντοπίζονται και τα δύο στο βλέφαρο. Το κριθαράκι είναι επώδυνο, καθώς συνοδεύεται από έντονη φλεγμονή και συχνά περιέχει πύον, ενώ το χαλάζιο συνήθως δεν προκαλεί πόνο και δεν έχει πυώδες περιεχόμενο.

Όσον αφορά την έναρξή τους, το κριθαράκι εμφανίζεται ξαφνικά και οξεία, μέσα σε λίγες ώρες ή ημέρες, ενώ το χαλάζιο αναπτύσσεται σταδιακά, συχνά σε διάστημα αρκετών εβδομάδων.

Η θέση εμφάνισης επίσης διαφέρει: το κριθαράκι εντοπίζεται στη βάση της βλεφαρίδας ή στο εξωτερικό του βλεφάρου, ενώ το χαλάζιο σχηματίζεται πιο βαθιά μέσα στο βλέφαρο, μακριά από τις βλεφαρίδες.

Ακόμα, το κριθαράκι προκαλείται από λοίμωξη, κυρίως από σταφυλόκοκκο, ενώ το χαλάζιο είναι αποτέλεσμα φλεγμονής χωρίς παρουσία μικροβίων, λόγω απόφραξης ενός σμηγματογόνου αδένα.

Συνοψίζοντας, το κριθαράκι είναι μια οξεία, επώδυνη, μικροβιακή φλεγμονή, ενώ το χαλάζιο είναι μια χρόνια, ανώδυνη φλεγμονώδης κατάσταση, που συχνά υποχωρεί μόνη της με την πάροδο του χρόνου.

Αντιμετώπιση & Θεραπεία

Για το Κριθαράκι:

• Ζεστές κομπρέσες: Εφαρμογή 3-4 φορές την ημέρα για 10–15 λεπτά βοηθά στην αποστράγγιση.
• Καθαριότητα βλεφάρων με ήπιο καθαριστικό ή ειδικά μαντηλάκια.
• Αποφυγή μακιγιάζ & φακών επαφής έως ότου υποχωρήσει η φλεγμονή.
• Αντιβιοτική αγωγή (κολλύρια ή αλοιφές), μόνο με ιατρική συμβουλή.
• Χειρουργική παρέμβαση σπάνια, αλλά μπορεί να χρειαστεί αν το απόστημα δεν υποχωρεί.

Για το Χαλάζιο:

• Ζεστά επιθέματα 2-3 φορές την ημέρα για να μαλακώσει το σμήγμα.
• Ήπιο μασάζ με καθαρά χέρια στο βλέφαρο, βοηθά στη διάνοιξη του αδένα.
• Υπομονή: Τα περισσότερα χαλάζια υποχωρούν σε 4–6 εβδομάδες.
• Αν δεν υποχωρεί: Οφθαλμικός έλεγχος και πιθανή μικρή χειρουργική αφαίρεση.

Πρόληψη

• Πλύσιμο χεριών συχνά και αποφυγή επαφής με τα μάτια.
• Καθημερινός καθαρισμός βλεφάρων, ιδιαίτερα σε άτομα με βλεφαρίτιδα.
• Μην κοιμάσαι με μακιγιάζ – να αφαιρείται πάντα πριν τον ύπνο.
• Μην ανταλλάσσεις πετσέτες, μαξιλάρια ή καλλυντικά.
• Αν φοράς φακούς επαφής, ακολούθησε πιστά τις οδηγίες καθαρισμού.

Πότε να δεις γιατρό;

Αν παρατηρήσεις ότι:

• Το κριθαράκι δεν υποχωρεί σε 7-10 ημέρες ή μεγαλώνει
• Το χαλάζιο διατηρείται πάνω από 4–6 εβδομάδες
• Έχεις έντονο πόνο, ερυθρότητα ή προβλήματα όρασης
τότε είναι απαραίτητη η επίσκεψη σε οφθαλμίατρο, για έλεγχο και σωστή θεραπεία.